Waa maxay CPI?

Waa maxay CPI:

CPI (Consumer Price Index) waa Tusmada Qiimaha Macaamiisha. Waa cabbir lagu qiimeeyo isbeddelka qiimaha badeecadaha iyo adeegyada ay macaamiishu iibsadaan muddo go’an gudahood.

CPI waxa uu muhiim u yahay:

In lagu qiimeeyo sicir-bararka (inflation) ama hoos u dhaca qiimaha (deflation).

In lagu go’aamiyo mushahar kordhinta iyo gunnooyinka.

In ay dawladu u isticmaasho qorsheynta dhaqaalaha.

Tusmada Qiimaha Macaamiisha (CPI)

CPI waa cabbir dhaqaale oo lagu kormeero isbeddelka qiimaha badeecadaha iyo adeegyada ay macaamiishu isticmaalaan. Waxa ay ka caawisaa dowladaha, shirkadaha, iyo ganacsatada in ay fahmaan heerka sicir-bararka iyo saamayntiisa.

Sida CPI loo xisaabiyo:

CPI waxaa lagu xisaabiyaa iyadoo la isku celceliyo qiimaha xirmo badeecooyin ah (basket of goods) muddo cayiman. Xirmadan waxa ay ka kooban tahay alaabooyin kala duwan sida:

Cuntada (raashinka, cabitaanada, iwm.)

Tamarta (koronto, shidaal, gaas)

Hoyga (kirada guryaha, dayactirka)

Gaadiidka iyo isgaarsiinta

Daryeelka caafimaadka

Waxbarashada iyo adeegyada kale

CPI waxaa lagu cabiraa boqolkiiba (%) wuxuuna muujinayaa koror ama hoos u dhac ku yimid qiimaha badeecadaha la tijaabiyay.

Qaabka xisaabinta CPI:

Waxaa lagu xisaabiyaa sidaan:

CPI = \left( \frac{\text{Qiimaha hadda} }{\text{Qiimaha sannadkii hore}} \right) \times 100

Haddii CPI uu kordho, waxa ay ka dhigan tahay sicir-barar (inflation), taasoo la micno ah in qiimaha badeecadaha iyo adeegyada uu kordhay.

Haddii CPI uu hoos u dhaco, waxa ay muujinaysaa hoos u dhac qiimeed (deflation).

Muhiimadda CPI:

1. Qiimaynta Sicir-bararka – Waxaa lagu ogaan karaa heerka sicir-bararka ee waddan leeyahay.

2. Go’aaminta Mushaharka iyo Gunooyinka – Haddii CPI uu kordho, waxaa la kordhin karaa mushaaraadka si ay ula jaanqaadaan sicir-bararka.

3. Qorsheynta Siyaasadaha Dhaqaale – Dawladaha iyo bangiyada dhexe waxay adeegsadaan CPI si ay u go’aamiyaan siyaasado dhaqaale, sida sare u qaadista ama hoos u dhigista dulsaarka (interest rates).

4. Qiimeynta Dhibaatada Macaamiisha – Waxay muujisaa sida sicir-bararku u saameeyo awoodda wax iibsiga ee dadka.